Հետաքրքիր հարցեր...

Թարգմանեց և կազմեց Հայկուշ Եղիազարյանը

Ինչ արտահայտություն են կիրառում այն մարդկանց հասցեին, որոնք մեծ-մեծ խոստումներ և բարիքներ են խոսք տալիս...

Տնտեսագիտական հարցեր...

Թարգմանեց և կազմեց Մերի Թելունցը...

Պարտադիր  կա ապրանքի վրա...?

Աշխատել ես ամբողջ տարին,

Պիտի սպասես այդ բարիքին…?

                                            Կչկչում են առուները,

                                            Թրջվում են մեր ոտքերը,

                                            Շատացել են մեր հոգսերը,

                                            Գարնանը պետք է վճարել... ?

Արտարժույթ: Ֆունտ ստեռլինգ...

Անգլիական ֆունտ ստեռլինգը առաջացել է 10-րդ դարում, այդ ժամանակաշրջանում Անգլիայում ապրող դրամափոխ-ոսկերիչների կողմից: Դրամափոխները իրենց մոտ էին պահում մարդկանց թանկարժեք իրերը, դրա փոխարեն ստացականներ տրամադրելով: Մարդկանց միջև ապրանքափոխանակությունը իրականացվում էր ստացականների միջոցով, և կարելի է համարել, որ առաջին թղթադրամները հենց ստացականներն են եղել: Ստացականները ավելի հարմար էին, քան ոսկյա և արծաթյա մետաղադրամները, դրա համար` ստացականը, հետո նաև թղթադրամը դարձավ ոսկու`նյութական արժեքի այլ տարբերակ:

Ազգային արժույթ՝ հայկական դրամ...

 Ներկայացնում է Ադունց Արսենը

1991թ. ՀՀ անկախության հռչակումից երկու տարի անց՝ 1993թ-ին Հայաստանի Հանրապետությունը ստեղծեց և գործածության մեջ դրեց իր սեփական ազգային արժույթը՝ ՀՀ դրամը:Ազգային արժույթի օգտագործման ընթացքում առաջացավ նրա գրաֆիկական խորհրդանիշի անհրաժեշտությունը: Ելնելով գործարարական պահանջից, դրամի խորհրդանշանը առաջին անգամ գծել է Կարեն Կոմենդարյանը՝ 1995թ սեպտեմբերին:

Ստորև ներկայացված են շրջանադության մեջ գտնվողող և արդեն շրջանառությունից դուրս եկած թղթադրամները և տրված են նրանց նկարագրերը:
50, 100, և 500 դրամ թղթադրամները շրջանառության մեջ են մտել 1998թ.ին, իսկ հետագայում շրջանառությունից դուրս են եկել և փոխարինվել մետաղադրամներով:

Կեսաթոշակների կուտակային համակարգը

Ներկայացնում է Մերի Թելունցը

2011թվականից Հայաստանի Հանրապետությունում սկսեց գործել կամավոր կուտակային կենսաթոշակային համակարգը, որի համաձայն ՀՀ բոլոր այն քաղաքացիները, ովքեր ցանկանում են կենսաթոշակային տարիքին հասնելուն պես, բացի իրենց հասնելիք կենսաթոշակից, լրացուցիչ կենսաթոշակ ստանալ, պարտավորվում են (ամսվա կտրվածքով) վճարել իրենց բազային եկամտի 5%-ը: 2014 թվականի հունվարի 1-ից, այս օրենքը պարտադիր է դառնալու 1974 թվականի հունվարի 1-ին և դրանից հետո ծնված բոլոր անձանց համար: Իսկ ինչ է իրենից ներկայացնում կուտակային կենսաթոշակային համակարգը: 1974 թվականի հունվարի 1-ին և դրանից հետո ծնված անձինք, պարտավորվում են իրենց բազային եկամտի 5% վճարել պարտադիր կենսաթոշակային համակարգին` համապատասխան ֆոնդին, իսկ պետությունը պարտավորվում է վճարել նույն չափով (ընդ որում բարձր աշխատավարձի դեպքում պետությունը վճարում է, ոչ ավելին, քան 25000դրամ):

Ուսումնական շաբաթօրյակ...

Ներկայացնում է Թելունց Մերին...

Ոչ աշխատանքային շաբաթ օրը, ոչ աշխատանքային է բոլորի, բայց ոչ սեբաստացիների` ավելի կոնկրետ տնտեսագետ սեբաստացիների համար: Մենք աշխատում, սովորում ու մեր նախագծերն ենք քննարկում նույնիսկ ոչ աշխատանքային օրերին, մի այդպիսի օր էր նաև այս շաբաթ օրը, նոյեմբերի 9-ը: Շաբաթ առավոտյան, ժամը 10.00-ին մենք եկանք մայր դպրոց, մեր նախագծի քննարկամ և իրականացման համար: Չեմ ուզում բացել փակագծերը ու ասել, թե ինչ ենք որոշել անել, ուղակի կասեմ, որ այն իրականացնելու համար պետք է շարժվեինք, նախ` հիմնական, հետո ` արհեստագործական դպրոց, նկարահանելով այն ճանապարհը, որով գնում էինք: Ճանապարհը վատն էր, կեղտոտ, ամենուր աղբ էր, իսկ շշերը ու սննդային տոպրակները մեր փոքրիկ ճանապարհորդության անփոխարինելի մասնիկն էին կազմում: Ի վերջո, մենք հասանք հիմնական դպրոց, տերևաթափի մեջ գտնվող դպրոցի բակը, աշնանային այգի էր հիշեցնում: Շրջեցինք դպրոցի տարածքով, և ճանապարհվեցինք

Սեմինար պարապմունքների թեմաներ

Ինչո՞ւ դառնալ տնտեսագետ,

ՀՀ տնտեսությունը՝  ըստ ոլորտների,

Ֆինանսական շուկաները և դրանց դերը տնտեսության մեջ,

Տեխնոլոգիաների դերը տնտեսության մեջ,

Գովազդի դրական և բացասական հետևանքները,

ՏՏ-ների դերը ժամանակակից տնտեսությունում,

Պետությունը և տնտեսությունը,

Առևտրային կազմակեպությունների տեսակները,

Ազգային հաշիվների համակարգը (ԱՀՀ):

Տնտեսագիտության առարկան և մեթոդը:

Տնտեսագիտության առարկան:

Մարդիկ ունեն տարբեր պահանջմունքներ. մեզ պետք են հասարակական ճանաչումը, նյութական բարիքները, կենցաղային հարմարությունները և այլն: Մեր ձգտումները ձեռք բերելու հագուստ, ուտելիք, տուն և շատ այլ բազմազան ապրանքներ և ծառայություններ: Դրան զուգահեռ մենք նաև շրջապատված ենք բազմաթիվ բնական և արտադրական բարիքներով: Հետևաբար, բնական է, որ պետք է օգտագործել գոյություն ունեցող բնական և մարդու կողմից ստեղծված նյութական ռեսուրսները՝ դրանք համադրելով աշխատուժի և ձեռներեցության ունակության հետ, արտադրել մեր պահանջմունքները բավարարող ապրանքներ և ծառայություններ: Սակայն, ռեսուրսների սահմանափակությունը հնարավորություն չի տալիս հասնել խնդրի իդեալական լուծման: Փաստ է, որ մարդկության ընդհանուր նյութական պահանջմունքները գերազանցում են եղած բոլոր ռեսուրսների արտադրական հնարավորությունները: Այս խնդրի լուծումն էլ ընկած է տնտեսագիտության առարկայի  բնորոշման հիմքում:

Տնտեսագիտությունը ուսումնասիրում է սհմանափակ ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործման կամ կառավարման խնդիրները՝ մարդու անսահամանափակ պահանջմունքների մաքսիմալ բավարարման համար:

Տնտեսագիտության եռաստիճան մեթոդը:

Տնտեսագետները ուսումնասիրվող տնտեսական հարցերի վերաբերյալ փաստեր են հավաքում: Սա կոչվում է նկարագրական տնտեսագիտություն: Այնուհետև այդ փաստերի հիման վրա մշակվում է տեսություն, որը կոչվում է տնտեսագիտության տեսություն: Այն մեթոդը, երբ փաստերը հավաքվում և համակարգվում է դրանց հիման վրա մշակվում է տեսություն կոչվում է ինդուկցիայի մեթոդ:  Երբ տնտեսագետները, հիմնվելով պատահական դիտարկման, տրամաբանության, բնազդների վրա, ձևակերպում են նախնական չստուգված տեսություն, որը կոչվում է հիպոթեզ, և այդ հիպոթեզի ճշտությունը ստուգում են փաստերի բազմակի հետազոտության միջոցով, ապա այս մեթոդը կոչվում է դեդուկցիա: Ինդուկցիան և դեդուկցիան չեն բացառում իրար, այլ փոխադարձաբար լրացնում են միմյանց: Տնտեսագիտության տեսության հիման վրամշակվում և ձևակերպվում է տնտեսական քաղաքականություն:

Միկրո և մակրո տնտեսագիտություն:

Գոյություն ունեն տնտեսագիտական անալիզի երկու մակարդակներ՝ միկրոմակարդակ և մակրոմակարդակ:

Միկրոտնտեագիտությունը ուսումնասիրում է առանձին, կոնկրետ տնտեսական միավորները. օրինակ՝ կոնկրետ ապրանքի գինը, արտադրության քանակը, մեկ ֆիրմայում զբաղվածների թիվը, առանձին ձեռնարկության կամ տնային տնտեսությունների եկամուտները և այլն:

Մակրոտնտեսագիտությունը ուսումնասիրում է տնտեսությունը որպես մեկ ամբողջություն, կամ այն կազմող հիմնական բաղադրիչները: Այս դեպքում մենք գործ ունենք հետևյալ միավորների հետ՝ պետական ոլորտ, մասնավոր ոլորտ: Մակրոտնտեսական ցուցանիշներ են՝ արտադրության ընդհանուր ծավալը, զբաղվածության ընդհանուր մակարդակը, գների ընդհանուր մակարդակը և այլն:

Տնտեսագիտության հիմնախնդիրը:

Երկու հիմնախնդիր կազմում են տնտեսագիտության հիմքը: Առաջին՝ հասարակության նյութական պահանջմունքները անսահմանափակ են, երկրորդ՝ տնտեսական ռեսուրսները, այսինքն ապրանքներն ու ծառայությունները արտադրելու միջոցները, սահմանափակ են կամ սակավ:

1. Հասարակության պահանջմունքները:

Հասարակությանը, այսինքն այն մաս կազմող անհատներն ու ինստիտուտները, ունեն բազմաթիվ նյութական պահանջմունքներ: Նյութական պահանջմունքներ ասելով նախ և առաջ պետք է հասկանանք սպառողների ցանկությունը ձեռք բերել և օգտագործել ապրանքներ և ծառայություններ: Հասարակության պահանջմունքները բաժանվում են 3 խմբի. 1) առաջին անհրաժեշտության ապրանքներ, 2) պերճանքի առարկաներ, 3) ծառայություններ: Ակնհայտ է, որ այն ապրանքը, որը մեկի համար առաջին անհրաժեշտության առարկա է, մեկ ուրիշի համար կարող է լինել ճոխության առարկա: Նյութական պահանջմունքները ներառում են նաև մասնավոր ձեռնարկությունների և պետության պահանջմունքները: Ձեռնարկություններին, արտադրությունը կազմակերպելու համար, անհրաժեշտ են գործարանային շենքեր, մեքենաներ, ենթակառուցվածքներ և այլն: Պետության կառավարությանը, որը քաղաքացիների համընդհանուր պահանջմունքները բավարարելու համար ձգտում է կառուցել ավտոմայրուղիներ, դպրոցներ, հիվանդանոցներ և այլն, նույնպես անհրաժեշտ են տարբեր ապրանքներ և ծառայություններ:

Պահանջմունքները բավարարելու համար կազմակերպվում է ապրանքների և ծառայությունների արտադրություն, որի համար օգտագործվում են տնտեական ռեսուրսներ՝ հող, կապիտալ աշխատանք և ձեռներեցություն; Ռեսուրսները սահմանափակ են,հետևբար արտադրության արդյունքները ևս սահմանափակ են և պահանջմունքները լրիվ բավարարել հնարավոր չէ: Պահանջմունքների բավարարման աստիճանը կախված է տվյալ երկրի տնտեսության արտադրական պոտենցիալից, որն էլ իր հերթին կախված է տնտեսությունում առկա ռեսւորսների քանակից, որակաից, դրանց օգտագործման արդյունավետությունից: Եթե տնտեսւոթյունը գործում է լրիվ զբաղվածության պայմաններում և արդյունավետ է օգտագործում ռեսուրսները, եթե կա տնտեսական աճ, ապա տնտեսությունը ավելի մեծ հնարավորություն կունենա բավարարելու նոր պահանջմունքները և ազգաբնակչության կենսամակարդակը կաճի:

Տնտեսական ռեսուրսները:

Տնտեսական ռեսուրսներ ասելով հասկանում ենք բոլոր բնական, մարդկային և մարդու կողմից արտադրված ռեսուրսները, որոնք օգտագործվում են ապրանքներ և

ծառայություններ արտադրելու համար: Տնտեսական ռեսուրսները կազմում են նյութական ռեսուրսները՝ հողը և կապիտալը, և մարդկային ռեուրսները՝ աշխատանքը և ձեռներեցությունը:

Հող: Հողին վերաբերվում են բոլոր բնական ռեսուրսները՝ վարելահողեր, անտառներ, օգտակար հանածոներ, ջրային ռեսուրսներ և այլն:

Կապիտալ: Կապիտալ կամ ներդրումային ռեսուրսներ հասկացությունը ներառում է արտադրության բոլոր միջոցները՝ գործիքներ, մեքենաներ, սարքավորումներ, գործարանային շենքեր, պահեստներ և այլն: Այս միջոցների արտադրության և կուտակման պրոցեսը կոչվում է ներդրում: Այստեղ պետք է նշել, որ 1) ներդրումային ապրանքները տարբերվում են սպառողական ապրանքներից նրանով, որ դրանք չեն բավարարում մարդկանց պահանջմունքները ուղակիորեն, և 2) այստեղ կապիտալ տերմինը չի նշանակում փող:

Աշխատանք: Աշխատանքը մարդկանց ֆիզիկական և մտավոր ունակությունների ամբողջությունն է, որը կիրառվում է արտադրության պրոցեսում:

Ձեռներեցություն: Ձեռներեցությունը կամ ձեռնարկատիրական ունակությունը առանձնանում է աշխատանք ռեսուրսից, քանի որ ձեռներեցը արտադրության շարժիչ ուժն է: Ձեներեցը կատարում է հետևյալ 4 ֆունկցիաները՝ 1) արտադրության մեջ միավորում է հող, կապիտալ, և աշխատանք ռեսուրսները, 2) որոշումներ է ընդունում, 3) նորարար է, 4) ռիսկի է դիմում:

Արտադրությանը մասնակցելու համար՝ յուրաքանչյուր ռեսուրսի համար տրվում է վճար: Հողի դիմաց տրվում է ռենտա, կապիտալի դիմաց՝ տոկոս, աշխատանքի դիմաց՝ աշխատավարձ, ձեռներեցության դիմաց՝ շահույթ: