Այլ տեսակետ: (Եվրոմիություն vs ԵվրԱզԷս)

Հեղինակ՝ Արսեն Ադունց

Կարդալով Մերի  Թելունցի Մաքսային  միության  վերաբերյալ  վերլուծությունը՝   կցանկանայի նյութի վերաբերյալ արտահայտել իմ   որոշ  անհամաձայնությունները և  փորձել թեմայի վերաբերյալ ներկայացնել իմ տեսկատն ու դիտարկումները:

   Հայաստան - Եվրոպական միություն հարաբերությունները կարգավորող հիմնական իրավական փաստաթուղթը <<Գործընկերության և համագործակցության մասին>> համաձայնագիրն է, որը ստորագրվել է 1996թ.ապրիլի 22-ին Լյուքսեմբուրգում և ուժի մեջ մտել՝ 1999թ. հուլիսի 1-ին: Նշված համաձայնագրով կարգավորվում է ՀՀ-ԵՄ հարաբերությունների գրեթե ողջ սպեկտրը՝ բացի ռազմական ոլորտից։ Այսինքնը  մենք  դեռևս  20-րդ  դարում  կարող  էինք  մտնել  Եվրոմիություն  և  այժմ,  ով  գիտի, տնտեսական մակարդակով այսքան չզիջեինք Եվրոպային: Եվրոինտեգրումը կարող էր  լուրջ  հաջողություններ   բերել  Հայաստանի  տնտեսության,  մշակույթի  ոլորտներում: Կարելի էր ակնկալել, որ  եվրվոպական  արժեքների և  մշակույթի հետ ավելի սերտ շփումը դրական կանդրադառնար մեր երկրի վրա, ինչպես նաև եվրոպական արտադրատեսակները  կարող  էին ողողել  հայկական  շուկան՝  սպառողներին  առաջարկելով  բարձրորակ  մրցակցային  ապրանքներ:
 Մտնելով  Եվրոմիություն մենք  կարող  էինք  սերտ  դիվանագիտական  կապեր  հաստատել  մի  շարք  եվրոպական  զարգացած  և  զարգացող  երկրների  հետ,  որոնց  ներդրումները  մեծ  եկամուտներ  կապահովեին  Հայաստանի  համար: Ինչպես  գիտենք,  Հայաստանը  հայտնի  է  իր  գյուղատնտեսական  ապրանքներով  և  հատկապես  խմիչնքերով,  որոնք  դեռևս  ԽՍՀՄ-ի  տարիների  իրենց  ուրույն  տեղն  ունեին  բոլոր  եվրոպական  դիվանագետների  սեղաններին: Մի  պահ  պատկերացնենք,  թե  ինչպես  է  հայկական  ծիրանը,  կոնյակը  գինի  մրցկցում  եվրոպական  արտադրանքների հետ:
Իսկ ահա չունենալով բավարար ռեսուրսներ մենք  մեծ  կախվածություն  ունենք  Ռուսաստանից, որը և հանդիսանում է Մաքսային միությանը անդամակցելու հիմնական պատճառներից մեկը: Ինչպես  գիտենք  մենք գազը ստանում  ենք    Ռուսաստանից  1000 մ/խ  189 դոլլարով, մինչդեռ մեր  հարևան  Պարսկարստանը,  մեզ  առաջարկում  է  ավելի  մատչելի  և  ավելի  շահավետ գազ՝ էժան  գներով: Սակայն մենք պարտադրված գնում  և  կնքում  ենք  Գազպրոմի  հետ  մի  պայմանագիր, որով  մենք  պարտավորվում  ենք  գազ  վերցնել  Գազպրոմից  ևս  40 տարի՝  առանց  որևէ  այլ պետությունից  գազ  ստանալու հնարավորության: Մի  պահ  նայեք  մեր  այդ  կախվածությունը  ինչի  է  հանգեցրել. համարյա  ինչ  ունենք  գտնվում  է  Ռուսաստանի  տիրապետության  տակ: Սկսած  ոսկու  հանքերից  վերջացրած  ատոմակայանով և  ՀԷԿ-երով: Ռուսական  զորքերը  պահպանում  են  մեր  արևմտյան  սահմանները,  ինչը  ըստ  ինձ  շատ  վատ  է, քանի որ  Ռուսաստանը իրավիճակի փոփոխության դեպքում այդ զորքը կարող է օգտագործվել հենց մեր դեմ: Հատկանշական է, որ Ռուսաստանը սրան զուգահեռ մեր հակառակորդին  վաճառում  է  ռազմական  տեխնիկա,  իսկ  մենք  էլ  մեր  հերթին պարտադրված  գնում  ենք  որպեսզի  հետ  չմնանք  նրանցից: Մեր  պետական  բուջեի  մեծ  մասը՝  ավելի  քան  15%-ը ծախսում  ենք  բանակի  վրա,  որը  մեր  նման երկրի համար խիստ շռայլ մոտեցում է:
  Ակնկալվում է, որ մտնելով  մաքսային  միություն  մենք  մեծ  օգուտներ  կստանանք  և  մեր  տնտեսության  և  շուկայի  համար  մեծ  դռմեր  կբացվեն,  սակայն  մենք  մոռանում  ենք  մի  փաստ, որ չունենք ցամաքային ընդհանուր  սահման այդ միության որևէ երկրի հետ:  Իսկ  ինչ կլինի,  եթե  Ռուսասատնի  և  Վրաստանի  կամ  Հայաստանի  և Վրաստանի    միջև  հարաբերությունները  լարվեն  և  սահմանները փակվեն (օրինակ՝ վրաց-օսական պատերազմը  2008 թվականին)՝ հատկապես, որ Վրաստանը  որդեգրել է եվրաինտեգրման քաղաքականություն և շարժվում  է  դեպի Եվրոպա: Ինչ  ենք  անելու  մենք: 

Ենթադրվում է,  որ  կնքելով  անդամակցության  պայմանագիրը  մենք  կզարգացնենք և առավել կսերտացնենք միայն միության անդամ երկրների միջև  առկա  տնտեսական  հարաբերությունները,  իսկ  Եվրոմիության  հետ  կնքած  պայմանագիրը  մեզ  թույլ  կտար`

• քաղաքական կապերի զարգացման միջոցով ապահովել կողմերի միջև քաղաքական երկխոսություն,
• աջակցել ՀՀ ջանքերին՝ ամրապնդելու անցումը շուկայական հարաբերություններին,
• նպաստել կողմերի միջև առևտրին, ներդրումներին և ներդաշնակ տնտեսական կապերին և այդպիսով խթանել դրանց կայուն տնտեսական զարգացումը,
• հիմք ապահովել օրենսդրական, տնտեսական, տեխնոլոգիական և մշակութային համագործակցության համար։

Հարկ է նշել, որ ըստ տվյալ համաձայնագրի, կողմերը միմյանց կտրամադրեն առավել բարենպաստ ռեժիմ բոլոր այն բնագավառներում, որոնք առնչվում են՝

• արտահանումների և ներդրումների վրա տարածվող մաքսատուրքերին և գանձումներին,
• մաքսային ստուգումների, տարանցման, ապրանքային պահեստների և վերաբեռնումների վերաբերյալ դրույթներին,
• վճարման մեթոդներին և այդպիսի վճարումների փոխանցմանը,
• ներկրվող ապրանքների վրա ուղղակի կամ անուղղակի հարկերի և այլ որևէ տեսակի ներքին գանձումներին,
• ներքին շուկայում ապրանքների վաճառքի, գնման, փոխադրման, բաշխաման և օգտագործման վերաբերյալ կանոններին։

Հայաստան-Եվրոպական փոխհարաբերություններում քաղաքական երկխոսության հաստատումը հիմք կծառայեր հետագա օրենսդրական և ենթակառուցվածքային համապատասխանեցումների:

Ասվում է, որ նաև  կնքելով  Մաքսային  միության  պայմանագիրը մենք  նաև  կկարողանանք եվրոասոցացման պայամագիրը  ստորագրել՝ առանց  առևտրական  և  տնտեսական  կետերի,  ինչի իմաստը  արդեն ես  չեմ  տեսում:
Հաշվի առնելով վերջին շրջանիում Ուկրաինայում կատարվող իրադարձությունները՝ ճիշտ կլինի որ մենք հրաժարվենք անդամակցել Մաքսային միությանը: Ռուսաստանը  մեծ  պետություն  է և  նրա  մեջ  ընդգրկված  են  բազմաթիվ մանր  պետություններ և վաղ թե ուշ  հավանականությունը մեծ  է, որ  Ռուսաստանը  քայքայվելու  և  փլուզվելու է՝  ինչպես  Հռոմը  կամ  ասենք  Ասորեստանը: 
Մենք  պետք  է ապավինենք մեր ուժերին և զարկ  տանք  մեր սեփական արդյունաբերությանը, գյուղատնտեսությանը  և  ծառայությունների  ոլորտին: Պետք  է փորձենք նորից  վերագործարկել   գործարանները , խրախուսենք  գյուտնտեսությունը  և  մեծ  ներդրումեներ  իրականացնենք  այս  ոլորտներում: Եվ  եթե  մեր  տնտեսությունը  զարգանա,  ապա  մենք  կսկսենք  քիչ կախվածություն ունենալ օտարներից:
Ես կարծում եմ, որ մենք  պետք  է շարժվենք դեպի Եվրոպա... Եվրոմիության  հետ  կնքելով  ասոցացման  համաձայնագիր  մենք  կարող  ենք  նաև  մոտենալ  Եվորոմիությանը՝ Հայաստանի անդամակցությանը, ինչպես նաև դյուրացված ռեժիմով մուտք գործել եվրոպական երկրներ:

Մի խոսքով. Մենք  չպետք  է  խուլ  ու  հնազանդ  հավ   լինենք  և  ինչ  որ թելադրեն՝ դա էլ անենք, այլ պետք է  ինքներս որոշենք մեր զարգացման ուղղությունն ու ընթացքը: